A mediados do século XIX sopraban ventos de cambio en Ourense. A apertura da estrada Vigo-Villacastín (1861-1863), hoxe rúa do Progreso, supuxo unha auténtica revolución económica que trouxo consigo unha burguesía enriquecida nos almacéns, comercios, fondas e mesóns que se abriron ao redor da nova vía de comunicación. Urbanisticamente, coa nova vía Ourense deixa de ser a cidade medieval pechada sobre si mesma, as rúas prolónganse e ábrense outras novas, como a do Paseo, á vez que se transfórmase a arquitectura dos edificios, inspirada polo aire de modernidade que trouxeron as comunicacións e o diñeiro destes novos comerciantes e industriais: casas de fermosas galerías talladas en madeira e granito labrado.

En Ourense, o Modernismo está representados por dous grande arquitectos. Daniel Vázquez Gulías (1869-1937), natural de Beariz, formouse na Escola de Arquitectura de Madrid (ETSAM) para despois viaxar por París, Viena e Berlín. Foi arquitecto municipal de Ourense e tamén arquitecto diocesano. A súa contribución á transformación do Ourense moderno é incontestable coas súas creacións claramente modernistas, aínda que dotadas de certo eclecticismo onde modernidade e tradición dialogan harmonicamente. Tamén destaca a figura de Manuel Conde Fidalgo (1897-1984), arquitecto municipal e da Deputación, ao que debemos obras como a Praza de Abastos ou a igrexa de Fátima.

1
Alameda
2
Xardíns do Bispo Cesáreo
3
Pazo Episcopal
4
Centro Cultural Marcos Valcárcel
5
Deputación de Ourense
6
Casa Taboada
7
Rúa do Paseo
8
Esquina de Cardeal Quiroga
9
Casa de Fermín García
10
Bailén: a Banca Romero

Alameda

Xardíns do Bispo Cesáreo

Pazo Episcopal

Centro Cultural Marcos Valcárcel

Deputación de Ourense

Casa Taboada

Rúa do Paseo

Esquina de Cardeal Quiroga

Casa de Fermín García

Bailén: a Banca Romero

Pechar

Un dos recunchos da cidade que mellor conserva o encanto doutras épocas. Foi remodelada por Vázquez Gulías como espazo de tránsito entre a cidade antiga e a moderna. Seu é o palco da música e a fermosa Casa Román e Saco (1911), coa súa galería de madeira. Desta tamén o edificio da Praza de Abastos (1929), de Conde Fidalgo, cuxa fachada de estilo clasicista lembra á dunha igrexa.

Pechar
Xardíns do Bispo Cesáreo
title_grouping

Na parte alta da Alameda destaca a Casa Junquera (1913), no número 9, espectacular exemplo de vivenda de comerciantes. De clara inspiración historicista, na súa fachada non faltan as referencias a Mercurio, deus do comercio.

No número 1, facendo esquina con Lamas Carvajal, os Almacéns Olmedo (1925), proxectados inicialmente como hotel.

Pechar
Pazo Episcopal

O actual bispado (Progreso, 26) foi proxectado en 1888 por Antonio Queralt como ampliación do Seminario Conciliar. A decoración, con cornixa de arquillos, pequenas xanelas troneiras, cruces, etc., pretende dotar de certo historicismo medieval ao conxunto.

Pechar

O Centro Cultural Marcos Valcárcel foi o almacén e vivenda dos Simeón García, comerciantes de tecidos. Deseño de Serra i Pujol (1894), é un monumental edificio de estilo ecléctico, con símbolos alusivos ao comercio e industria no frontón de remate.

Pechar
Deputación de Ourense

Na beirarrúa oposta está o Pazo da Deputación (1912), obra de Vázquez Gulías que realiza por encargo da propia institución, tras adquirir en 1895 esta antiga fábrica de fiados. Para adecuala á súa función pública Gulías engade, ademais do escudo provincial, un espectacular balcón no seu corpo central.

Pechar
Casa Taboada

Aínda que non pode visitarse, a Casa Taboada merece unha pequena parada para deterse a admirar a súa fermosísima galería. É un traballo tamén de Vázquez Gulías, quizais a súa obra cume, e nela achégase aos postulados de Gaudí. Recibe ese nome pola farmacia que durante anos ocupou o seu baixo.

Pechar
Rúa do Paseo
title_grouping

Rúa que ocupa o que foi o campo dos dominicanos; nace como ensanche no XIX, en plena transformación da cidade.

Destacan varias vivendas da nova burguesía urbana, como a casa do empresario Felipe Santiago (Vázquez Gulías, 1910), no número 15. Tamén a portada branca restaurada do antigo Teatro Losada (Alonso Vargas, 1926) e o Centro Cultural José Ángel Valente, antiga sede do Banco de España.

Pechar
Esquina de Cardeal Quiroga
title_grouping

A intersección do Paseo coa rúa Cardeal Quiroga ben podería ser un dos recunchos de máis valor arquitectónico da cidade. Destaca o edificio do antigo Hotel Miño, co seu rechamante e colorista miradoiro (1909), e xusto enfronte o edificio Román (Mercader, 1892), hoxe oficina bancaria. Na esquina oposta dúas construcións posteriores pero de gran interese: a casa do arquitecto Manuel Conde Fidalgo (1931) e o primeiro edificio racionalista de Ourense (Mariano Sanz – A. Alex Reinlein, 1935).

Pechar
Casa de Fermín García
title_grouping

Aínda que algo eclipsada pola monumentalidade da Casa Consistorial e o antigo Pazo Episcopal, trátase doutra obra de Gulías de gran beleza. Sede actual do Centro Expositivo Afundación, recibe o nome polo comerciante que a ordenou construír. Sobresae a ornamentación da súa fachada, en especial a utilización de azulexos, que foi unha auténtica novidade no momento.

Pechar
Bailén: a Banca Romero
title_grouping

Impoñente mansión no Centro Histórico que Gulías restaura en 1905, está vinculada á figura de Pedro Romeu Muelas, promotor dun do primeiros bancos da cidade. Hoxe loce unha recente e espectacular rehabilitación.